Enstitümüz 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu kapsamında 03 Temmuz 1992 tarihinde Niğde Üniversitesine bağlı olarak kurulmuş olup, Elektrik-Elektronik Mühendisliği, Jeoloji Mühendisliği, İnşaat Mühendisliği ve Kimya Anabilim Dalı olarak 4 anabilim dalı ile lisansüstü eğitim ve öğretime başlanmıştır. Daha sonra bu sayı yeni anabilim dallarının katılımıyla artmıştır. Enstitümüz bugün itibariyle 22 anabilim dalında yüksek lisans ve 16 anabilim dalında doktora programı lisansüstü öğretim faaliyetlerini sürdürmektedir. 3 anabilim dalında da %100 İngilizce yüksek lisans ve doktora programları yürütülmekte olup, bu anabilim dallarında zorunlu hazırlık sınıfı açılmıştır. 12 anabilim dalında ise isteğe bağlı hazırlık sınıfı bulunmaktadır. Halen, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü ile Enstitümüz arasında Jeoloji Mühendisliği ve Elektronik Mühendisliği Anabilim Dallarında Ortak Yüksek Lisans ve Doktora Programı, Hemşirelik Anabilim Dalında ise Ortak Yüksek Lisans Programı yürütülmektedir.

Enstitümüz anabilim dalları aynı zamanda Fen Edebiyat Fakültesi, Mühendislik Fakültesi, Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi bölümleri ve Sağlık Yüksekokulu Hemşirelik bölümü olup; eğitim-öğretim faaliyetlerimiz, Enstitümüzün de desteğiyle bu fakültelerde ve yüksekokulda gerçekleştirilmektedir. Dolayısıyla öğretim üyelerimiz ve öğrencilerimiz adı geçen fakültelerimiz ve yüksekokulumuzdaki laboratuvar imkanlarından yararlanmaktadırlar. Enstitümüz farklı üniversitelerinden gelen genç araştırmacılar da yetiştirmektedir. Diğer bir ifade ile gelişmekte olan üniversitelerin öğretim elemanı gereksinimini karşılamak üzere 2547 sayılı kanunun 35. Maddesine göre ve ÖYP kapsamında araştırma görevlisi olarak çeşitli üniversitelerden Enstitümüze kadroları aktarılarak lisansüstü öğrenim gören araştırmacılar mezun olmaya başlamıştır. Bilimin evrenselliği ilkesini her zaman ön planda tutan Enstitümüz YÖK’ün uluslararasılaşma vizyonu ile uyumlu olarak 77 yüksek lisans ve 57 doktora olmak üzere toplam 134 yabancı uyruklu öğrenci ile de lisansüstü öğrenimlerine devam etmektedir.

Enstitümüz öğrencilerinin büyük bir bölümü kamu kurumları ile özel sektörde çalışmakta olup, yaptıkları lisansüstü öğrenim ile alanlarında bilgi ve becerilerini derinleştirmektedirler. Üniversitemizde çalışma hayatında olan ve aynı zamanda eğitim hayatını da sürdürmek isteyen öğrencilerimizin de eğitim-öğretim faaliyetleri yürütülmektedir. Öğrencilerimiz, yurtdışına anlaşmalı olduğumuz üniversitelere Erasmus öğrenci değişimi programı kapsamında giderek bu değişim sürecinden faydalanmaktadırlar. Enstitümüz kuruluşundan bu güne kadar 132 doktora 1442 yüksek lisans olmak üzere toplam 1574 lisansüstü öğrenci mezun vermiş olup, 721 lisansüstü öğrencisiyle eğitim ve öğretime devam etmektedir. Lisansüstü eğitim dünyada her geçen gün daha da önem kazanmakta olup, bir ülkenin ekonomi ve sanayideki gelişmişliği lisansüstü derecesiyle mezun öğrenci sayısıyla ile ilişkilendirilmektedir. Bu bakımdan enstitümüz gerekli planlama, gerçekleştirme ve izleme çalışmalarını yürütmektedir.

Sonuç olarak   Enstitümüz, evrensel ve analitik düşünebilen bireyler yetiştirmeyi; bilim ve teknoloji üreterek ülkenin ve bölgenin kalkınmasına üst düzeyde katkıda bulunmayı kendisine görev edinmiştir. Bu kapsamda fen ve mühendislik alanında nitelikli araştırmacılar ve bilimsel ve teknolojik yetkinliğe sahip bireyler yetiştirilmektedir. Ayrıca, bilim ve teknoloji alanında uluslararası gelişmeleri ve toplumsal gereksinimleri izleyerek ileri araştırma konularını ve üniversite-sanayi işbirliği çalışmalarını teşvik ederek; kaliteli bir lisansüstü eğitim ve öğretim yapılması anlayışı ile alanında faaliyet gösteren kurum ve kuruluşlarla rekabet halinde idari ve akademik faaliyetlerini devam ettirmektedir.